Psikolojik Danışma Ve Rehberlik, Sağlık Alanında Bir Ruh Sağlığı Uzmanlığıdır
İlk olarak Amerika da psikoloji bilim dalı içerisinde 1880 lerle birlikte Amerika Birleşik Devletlerinde ortaya çıkan ve halen dünya genelinde Türkiye dahil 23 ülkede Akademik olarak Lisans ,yüksek lisans düzeyinde formal eğitimi bulunan ve 40 ülkede ise sektörel ve meslek olarak yürütülen ”Psikolojik danışma ve rehberlik” alanı bahsedilen ülkelerin tamamında ve Dünya sağlık örgütlerince Sağlık alanında ”Ruh sağlığı” uzmanlık alanı olarak kabul edilmektedir.
Psikolojinin uygulama alanı olarak , Psikolojik danışma, eğitimde psikolojik hizmetler ve Rehberlik hizmetleri uzmanlık konularında eğitim alan ve mesleğe hazırlık dönemlerinde ilgili ihtisas alanlarında eğitim alan Psikolojik danışman uzmanlar, Ülkemizde 6 bakanlık, Özel sektör,15 resmi kurum, sivil toplum kuruluşları, yardım kuruluşlarında insana dönük Ruh sağlığı ve iyi oluşu üzerine , önleyici ,gelişimsel, koruyucu ruhsal destek vermektedir.
Psikolojik Danışma ve rehberlik Lisans programı halen ülkemizde Psikolojik Danışma /Terapi eğitimi verilen tek lisans programı olma özelliği taşımaktadır.
ÜLKEMİZDE PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK ALANININ RUH SAĞLIĞI ALANI OLDUĞUNA DAİR YASAL VE AKADEMİK DAYANAKLAR
Yükseköğretim Yürütme Kurulu’nun 2547 sayılı Kanunu’nun 43/b maddesi uyarınca yaptığı inceleme sonucu 10.04.2019 tarihli toplantısında aldığı bir kararla; “Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık” Programında görülen öğrenimin… psikoloji bölümünün müfredatında yer alan derslerin en az yüzde 80’ine sahip olan diğer bölümlerden mezun olma şartını taşıdığı” na karar verilmiştir (Ek.5)
RPD Lisans Programı, Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesinde (6. Düzey) Sağlık Temel Alanı içinde yer almaktadır (Ek.6).
Tababet kanunu Ek Madde 13 – (Ek: 6/4/2011-6225/9 md.)‘’ a) Klinik psikolog; psikoloji veya psikolojik danışma ve rehberlik lisans eğitimi üzerine klinik ortamlarda gerekli pratik uygulamaları içeren klinik psikoloji yüksek lisansı veya diğer lisans eğitimleri üzerine psikoloji veya klinik psikoloji yüksek lisansına ilaveten klinik psikoloji doktorası yapan sağlık meslek mensubudur.’’ İfadesinden de anlaşılacağı gibi Psikolojik danışma ve rehberlik mezunları ruh sağlığı alanında sağlık meslek mensubudur.
Psikolojik danışma ve rehberlik Ana bilim dalı ders programı tanımı eğitimde psikolojik hizmetler yürüten lisans mezunları yetiştiren lisans programı olduğu ve psikolojik hizmet birey ruh sağlığı kapsamında sağlık alanı olarak kabul edilmektedir.
Psikolojik danışma ve rehberlik lisans programı derslerine bakıldığında ders içeriklerinin kişi ve öğrenci ruh sağlığı alanında yetkin psikolojik danışma hizmeti yapabilecek uzman personel yetiştirmeye dönük olduğunu yine, ülkemizde diğer ruh sağlığı lisans programları içerisinde (psikoloji, Sosyal hizmetler, psikiyatri, çocuk gelişimi ) psikolojik danışma hizmeti ve yetkinliğine dönük dersleri ile formal eğitim olarak alan tek lisans programı olduğu görülmektedir.
Türkiye Büyük Millet Meclisine Milliyetçi Hareket Partisi Milletvekili Erkan Akçay tarafından sunulan ve Tüm ruh sağlığı meslek sivil toplum kuruluşlarının ortak çalışması olan 27/07/2018 tarihinde verilen 284+9 sıra numaralı ‘’Ruh sağlığı yasa tasarısında’’ Tanımlar bölümü Madde 3 II fıkrası e maddesi psikolojik danışman tanımı ile psikolojik danışma ve rehberlik lisans mezunlarının ruh sağlığı mesleği olduğu ifade edilmektedir.
Sağlık Bakanlığı 2011-2023 vizyonu ruh sağlığı raporunda Psikolojik Danışma ve rehberlik Lisans programı mezunlarına atıfta bulunularak 1 ve 2. kademe ruh sağlığı uzmanı olduğu ve Bağımlılık ve rehabilitasyon, psikososyal alanlarda uzman temini yapılacağı belirtilmiştir.
Sağlık Bakanlığı ‘’Bağımlılık Danışma, arındırma ve rehabilitasyon merkezleri hakkında yönetmeliği” Madde 17 3 fıkra g bendinde psikolojik danışmanların psikolojik danışma ve psiko sosyal hizmetleri yürüten meslek mensupları olarak tanımlanmıştır.
Türk silahlı kuvvetlerde muvazzaf subay, sivil personel ve Askerlik görevi amaçlı askere alınan Psikolojik danışmanlar sağlık sınıfı asteğmen olarak Diğer sağlık sınıfı personel, ve hekimlerle birlikte Sahra sıhhiye askeri eğitimini aldıktan sonra Rehberlik ve Danışma merkezleri yönetmeliği dahilinde sağlık personeli olarak görev yapmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre “Sağlık; bedensel, ruhsal ve sosyal tam bir iyilik
halidir.” olarak tanımlanır. Ruh Sağlığı ise; “Bireyin kendi yeteneklerinin farkına vardığı,
yaşamın normal gerginlikleriyle başa çıkabildiği, üretken ve verimli bir şekilde çalışabildiği
ve içinde yaşadığı topluma katkıda bulunabildiği bir iyilik hali.” olarak tanımlanır.
Psikolojik Danışma; “Ruh sağlığı, psikoloji ve gelişim ilkelerinin; bilişsel, duyuşsal,
davranışsal ve etkileşimsel müdahale stratejileri aracılığıyla, bireyin iyi oluşu, kişisel ve
meslek gelişimi ile patoloji konularını ele alınacak şekilde uygulanmasıdır.” şeklinde Amerika
Psikolojik Danışma Derneği (American Counseling Association) tarafından tanımlanmıştır.
Bu tanım ruhsal bozuklukların yanı sıra, büyüme ve iyilik haline de odaklanan klinisyenlerin
uygulamalarını kapsar. Psikolojik Danışma normal ve gelişimsel problemlerin yanı sıra ciddi
psikolojik problemleri de kapsamaktadır. Türkiye’de PDR Lisans müfredatında; Psikolojik
Danışma İlke ve Teknikleri, Psikolojik Danışma Kuramları, Davranış Bozuklukları, Bireyle
Psikolojik Danışma, Grupla Psikolojik Danışma, Psikolojik Testler, Bireyle Psikolojik
Danışma Uygulamaları” vb. başlıca dersleri almaktadır. Görüldüğü üzere Türkiye’de Ruh
Sağlığı branşları arasında teorik eğitimle beraber terapi dersleri alıp süpervizyon uygulaması
yapan tek lisans programı PDR lisans programıdır. Türkiye Psikiyatri Derneği’nin psikolojik
danışmanlara siz bağımsız olarak psikolojik danışma/psikoterapi yapamazsınız demesi
bilimsel bir gerçek değildir.
Yukarıda ki yasal dayanaklar, Psikolojik danışma ve rehberlik lisans programı ders içeriği Yüksek öğretim Kurulu Kararları ve Akademik programı ve literatür. Psikolojik danışma ve rehberlik lisans programı mezunlarının Adalet bakanlığı pedagog kadrosu, Milli Eğitim Bakanlığı 31213 sayılı Rehberlik ve psikolojik Danışma ve rehberlik Yönetmeliği hizmet içeriği, Sağlık bakanlığı ilgili hizmet tanımları , Türk silahlı kuvvetler kapsamında görev tanımlarına bakıldığında Sağlık alanında ruh sağlığı hizmeti verme yetkinliği ile mezun olan ve kamu özel sektörde Ruh sağlığı alanında görev yaptığı yasal hukuki ve bilimsel olarak açık olarak görülmektedir.
