Psikolojik Dayanıklılık
Psikolojik Dayanıklılık
Kendisi ve çevresiyle bir bütün olan birey, zorlayıcı yaşam koşulları altında zaman zaman bütünlüğünü ve uyumunu sekteye uğratan birtakım sıkıntılar ile karşılaşır. Korku, yalnızlık, depresyon, stres, sosyal fobi, tükenmişlik, yabancılaşma, rekabetçilik, benmerkezcilik, yalıtılmışlık gibi sorunlar bunlardan bazılarıdır. Bu sorunları tetikleyen risk faktörlerinin ağırlığı bireyin ve çevrenin özelliklerine göre farklılaşabilmektedir. Bunlardan bireyle ilgili olanlar: Düşük zekâ düzeyi, kaygılı bir mizaç, sağlık problemleri yaşama, bireyin kendine güveninin az olması, etkili başa çıkma mekanizmalarını kullanamaması, kendini etkili bir biçimde ifade edememesi, agresif kişilik yapısına sahip olunması, aile ile ilgili olanlar: ailevi hastalıklar, ebeveynlerin boşanması, tek ebeveyne sahip olma, ebeveyn-çocuk arasında sağlıklı ilişkilerin kurulamaması, sert ya da tutarsız disiplin anlayışı, kardeşler arası olumsuz ilişkiler, aile içi şiddet, ailede ihmali ve istismar, toplumsal nitelikte olanlar: Düşük sosyo-ekonomik düzey, evin, okulun ya da diğer hizmetlerin yetersizliği, toplumsal olumlu rol modellerinin eksikliği, madde kullanımı, göç ve işsizlik vs. olarak sayılabilir.
Bu ve bunun gibi sarsıcı, örseleyici koşullar altında devreye koruyucu faktörler girer. Risk ya da zorluğun etkisini azaltan ya da ortadan kaldıran, sağlıklı uyumu ve bireyin yeterliklerini geliştiren durumları kapsayan koruyucu faktörler, bir taraftan problemi ortaya çıkmadan önlemeyi ve bir problem davranışın oluşumunu azaltmayı sağlarken; diğer taraftan var olan sorunun etkisini azaltarak bireyin duygusal ve fiziksel iyi oluşuna katkıda bulunacak davranışları, tutumları ve bilgileri güçlendirmesine yardımcı olarak, zorluklar karşısında ayakta kalmasını sağlar. Psikolojik dayanıklılık; bu gibi koruyucu faktörleri kapsayan ve bir dizi oluşumu sağlayarak olumsuz koşulları alt edecek alternatif yaşam becerileri kazandıran (içsel faktörler: Sosyal yeterlilik, problem çözme becerileri, özerklik ve özyeterlik, anlam ve amaç duygusu, dışsal faktörler: anne-baba ve diğer yetişkinlerle yakın ilişkilerin olması, güvenilir ebeveynlere sahip olunması, olumlu aile ikliminin var olması, düzenli bir ev ortamının olması, anne ve babanın eğitim düzeyinin yüksek olması, eğitimin desteklenmesi, sosyo-ekonomik avantajların olması, sorumlu ve kurallara uyan arkadaşların olması, etkili bir okulun olması, sosyal organizasyonlar ile bağlantıların olması, toplumun güven düzeyinin yüksek olması gibi) bir ruh sağlığı hizmetlerinin etkin ve verimli işlevsel olmasıyla gerçekleştirilebilir. Riskli yaşam koşulları içerisinde bireyin iç ve dış mekanizmalarını destekleyip, güçlendirecek PDR hizmet ağı ayrıca önemli ve gereklidir.
